TÜİK’in açıkladığı “İstatistiklerle Aile” araştırması konut sektörünün son yıllardaki röntgenini çekti. Buna göre konut sahipliği oranında 2011-2014 yıllarında artış, 2015-2018 yıllarında ise azalma görülüyor. Konut fiyat artışlarında 2011-2015 yıllarında görülen yukarı yönlü trend, sonrasında yönünü aşağı çevirmişti. Bu da hem oturum hem de yatırım/birikim amacıyla yapılan konut alımlarının azaldığını gösteriyor.
Artan alım gücüne karşın konut sahipliğinde azalma devam ediyor. Bunun bir nedeni de konut fiyatlarındaki reel getirinin azalması
Konut fiyatlarının hanehalkı gelirine oranında azalma görüyoruz. Bu orandaki azalma konut alım gücünde artış olduğunu göstermektedir. 2011 yılı itibarıyla başlayan artış, konut fiyat artışlarındaki gerilemeyle eş zamanlı olarak 2016 yılında düşüş göstermeye başladı. Ancak, artan alım gücüne karşın konut sahipliğinde azalma devam ediyor. Bunun için ek göstergelere bakıldığında, yatırım amaçlı alımlara yönelik izlenen göstergelerden olan konut fiyatlarındaki reel getirinin azaldığı görülüyor.
Emlak piyasası çevrelerince son iki yılda yıllık bazda konut satışlarının azalmasının diğer nedeni 2017 yılının üçüncü çeyreği itibarıyla konut kredisi faiz oranlarındaki artış da konut alımı için yeterli gelirde azalmaya yol açtı.
Özetle, konut alımları için yeterli gelirdeki azalma, stok artışı ile konut fiyatlarında görülen azalma ve reel getirinin düşmesi konut sahipliği oranlarının düşüşünde etkili olduğu ifade ediliyor.
Tek kişilik hane artışı yaşanıyor
Konut sahipliği oranındaki azalmanın ardından, kiracılığın artışına neden olabilecek göstergelere de odaklanmak gerekiyor. Burada da hanehalkı büyüklüğündeki gerilemenin devam etmesi ve tek kişilik hanelerdeki artış ile karşılaşıyoruz.
2019 yılı itibarıyla Türkiye’de hanehalkı sayısı 24.001.940’a yükseldi, hanehalkı büyüklüğü ise gerilemesini devam ettirerek 3,35 olarak gerçekleşti. 2018’de sekiz ilin hanehalkı büyüklüğü artış gösterirken, 2019 yılında tüm illerde hanehalkı büyüklüğü azaldı. Türkiye’nin üç büyük iline baktığımızda ise hanehalkı büyüklükleri Ankara’da 3,06, İstanbul’da 3,33, İzmir’de ise 2,95 oldu.
Tek kişilik hane artışı ‘bireyselleşmenin’ farklı bir göstergesi olarak değerlendirilebilir
Türkiye genelindeki hanelerin 4.062.576 adedi ise tek kişilik hanelerden oluşuyor. İstanbul ve Ankara’da hanelerin yaklaşık %17’si tek kişilik iken, İzmir’de bu oran %19’a çıkıyor. En yüksek tek kişilik hanehalkı sayısı 764.332 ile İstanbul’a ait olup son dört yılda tek kişilik hane sayısı Türkiye genelinde 950.000, İstanbul’da ise 200.000 artış gösterdi.
Bu rakamlar bireyselleşmenin giderek arttığının farklı bir göstergesi olarak değerlendirilebilir.