Araştırmacı -Yazar Haydar Aksakal Anadolu’ da Türklerin ilk Amirali olan Çakabey’in, Çeşme’de adına yapılan tarihi binanın hazin öyküsüne dikkat çekti.
Bugün turistlik özellikleriyle tatilcilerin yoğun ilgi gösterdiği Çeşme’de aslında Türk tarihi açısından çok önemli bir dönemin ileri siliniyor. Burada Türklerin eski bir yerleşim alanı olan İsmailobası yani Eski Çeşme’deki cami harabesine yıkılmaya yüz tutuyor. Aksakal, ”Türk tarihi ve kültürü yok ediliyor” dedi.
Harabeye dönen yalnız cami de değil, ‘Eski Çeşme Köyü’ bu Yarımada’nın XV ve XVI. asırlarda belirli sayıda kurulan büyük pazar yerlerinden birine de sahipti.
Yaşar İliksiz (arkeolojikhaber.com) ‘da belirtildiğine göre hem ticaretin gelişmesine katkı sağlayan hem de yerleşim alanlarının büyümesini sağlayan pazar yerlerinin seçiminde cuma namazı kılınabilen bir cami, bir hamam veya bir kervansarayın bulunması tercih ediliyordu….
Peki nerede bu binalar derseniz, malesef sadece harabe kalıntıları mevcut. Onlar da ilgiye muhtaç ve acınacak haldeler…
Türklerin yarımadadaki en eski yerleşim yerlerinin birinin arkeolojik kazılarla ortaya çıkarılmasının gereği yanında bir başka önemi daha var; o da Çakabey’in izinin sürülmesi… Burada Türk Denizcilik Tarihinin en önemli isimlerinden Çaka Bey’in mezarının da bulunma ihtimali yüksek.
Bir kez daha vurgulayalım, eğer arkeolojik kazılar yapılırsa İsmailobası’nda Selçuklulara ait izler bulmak mümkün; Çaka Bey’in mezar anıtı bu konuda ipucu sayılabilir. Alandaki Selçuklu varlığı ne kadardır bilinmez fakat Osmanlı varlığı tartışma götürmeyecek şekilde (en azından şimdilik) belirgin.
Osmanlı döneminde İzmir Yarımadasında Türkmen aşiretlerinin iskân ettirildiği merkezler arasında yer alan İsmailobası (bugünkü adıyla Eski Çeşme Mahallesi) sahilden 3 kilometre kadar içeride. Sahilden uzak iskanın nedeni hem güvenlik hem de yaşam biçimiyle alakalıydı. Hayvancılık ve tarımsal faaliyetlerle ilgilenen Türkmen aşiretlerinin denizden gelecek baskınlardan korunması ve gerektiğinde yeterli savunma hazırlığını yapabilmesi amaçlanıyordu.