Asgari Ücret yasal bakımdan işçilere ödenebilecek en düşük seviye demektir. Yani işçilerin belirlenen sınırın altında emeğini satamayacaklarını belirtir. Bu nedenle gelişmişlik farklarında esas alınması gereken esas ölçülerden biri asgari ücret ile çalışan insan sayısını düşürmek, emeklerinin değerini arttırmaktır. Avrupa’da asgari ücretle çalışma oranının en yüksek olduğu ülke yüzde 50 ile açık farkla Türkiye. Avrupa Birliği’nde ise bu oran sadece yüzde 7.
Aslında tüm ülke genelinde bir asgari ücret belirlemek yerine bölgesel olarak farklılaştırılmış bir asgari ücretin daha olumlu olabileceği de tartışılıyor.
2020 yılının son günlerine yaklaştığımız şu günlerde Asgari Ücret tespit komisyonu toplandı. TÜİK asgari ücret önerisini açıkladı; buna göre ağır işlerde çalışanlar için 2 bin 792 lira 10 kuruş, orta nitelikteki işlerde çalışanlar için 2 bin 507 lira 70 kuruş, hafif işlerde çalışanlar için 2 bin 339 lira 10 kuruş..
Ancak yeni asgari ücret belirlenirken TÜİK enflasyonu kadar zam yapılırsa 2700 TL oluyor; yeniden değerleme oranı esas alınsa 2600 TL..tutuyor.
Asgari Ücret Komisyonu toplantısı kararı sonraki toplantı bıraktı.
Asgari ücret kararı açıklanmadan önce DİSK Araştırma Merkezi (DİSK-AR) tarafından her yıl düzenli olarak hazırlanan asgari ücret araştırması da yayımlandı. Araştırma karşılaştırmalı olarak dünya ve Türkiye’de asgari ücret uygulamalarını ele alıyor.
Raporda bazı başlıklar şöyle:
Türkiye Avrupa ülkeleri içinde asgari ücreti en düşük ülkeler arasında:
2010’da Avrupa’da Türkiye’den düşük asgari ücrete sahip 12 ülke varken, 2020’de bu sayı 3’e düştü. Türkiye’den daha düşük asgari ücrete sahip ülkeler Sırbistan, Bulgaristan ve Arnavutluk’tur. Ancak 2020 Kasım ve Aralık ayındaki güncel döviz kur dikkate alındığında Türkiye’deki asgari ücretin Arnavutluk hariç Avrupa’daki en düşük asgari ücret olduğu açıktır.
Asgari ücret civarında çalışan 10 milyon işçi var:
Türkiye’ de asgari ücretin yüzde 20 fazlası ve altında ücret alan işçilerin sayısı 9,7 milyondur. Bütün ücretli çalışanların yüzde 50’ye yakını bu kapsamdadır. Tüm ücretli çalışanların yüzde 64’ü ise (12,5 milyon işçi) asgari ücretin altı ile asgari ücretin bir buçuk katı arasında bir ücret elde ediyor.
Asgari ücretin altında çalışan 3.3 milyon işçi var:
3,3 milyon işçi (bütün ücretli çalışanların yüzde 17’si) asgari ücretin altında bir ücretle çalışıyor. Asgari ücretin yarısından daha az ücretle çalışan işçi sayısı 1 milyona yakın. Asgari ücret ve altında bir ücretle yaşamını sürdürmek zorunda olan işçilerin sayısı 7,5 milyon (bütün ücretli çalışanların yüzde 38,3’ü) civarında.
Salgın asgari ücretleri düşürdü ve asgari ücret civarında çalışan işçi sayısını artırdı:
Covid-19 salgınıyla birlikte ücretlerde önemli kayıplar yaşandı ve asgari ücret altında gelir elde edenlerin sayısı arttı. 1.168 TL ödenekle zorunlu ücretsiz izne çıkarılanlar asgari ücretin yarısı kadar bir gelirle yaşamaya zorlanıyor. Salgınla birlikte kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izin ödeneğiyle asgari ücretin altına mahkûm edilenler ile işini kaybeden kayıtsız işçiler göz önüne alındığında asgari ücretin altında gelirle yaşamak zorunda olanların sayısının daha da arttığını söylemek mümkün.
Özel sektör işçilerinin yüzde 22’si asgari ücrete erişemiyor:
Özel sektör işçilerinin yüzde 21,7’si asgari ücrete erişemiyor. Özel sektörde asgari ücret ve altında ücretle çalışanların oranı yüzde 49 ve asgari ücret civarında çalışanların oranı yüzde 62’dir. 9,5 milyona yakın özel sektör işçisi asgari ücretin yüzde 20’si ve altında ücretlerle çalışıyor.
Asgari ücret ortalama ücret haline geliyor:
Ücretler asgari ücret düzeyine geriliyor. 2006 yılında aylık ortalama ücret ve maaş geliri asgari ücretin yaklaşık 2 katı iken, 2019’da asgari ücretin 1,41 katına geriledi.
Asgari ücretli bir işçi bir yılın 122 günü vergiler için çalışıyor:
Brüt asgari ücretin dolaylı-dolaysız vergi ve kesintilerini dikkate aldığımızda yüzde 33,4’ü (983 TL) vergi ve kesintilere gidiyor. İşçinin eline (Asgari Geçim İndirimi-AGİ dahil) brüt asgari ücretin sadece yüzde 66,6’sı net harcanabilir gelir olarak geçiyor. İşçi 365 günün 122 günü vergi ve kesintiler için çalışıyor.
Asgari ücret dolara karşı eridi:
ABD doları cinsinden asgari ücret 2016’da 430 ABD dolarına yükseldi. Ocak-Kasım 2020 ortalama kurlara göre asgari ücret 336 ABD dolarına geriledi. Güncel kurlara göre ise 300 doların altına düştü.
Asgari ücret 25 Cumhuriyet altınından 10 altına geriledi:
Merkez Bankası’nın yıllık ortalama Cumhuriyet altını fiyatlarına göre 2003 yılında asgari ücretin yıllık tutarı ile 25 altın alınabilirken 2020’de yıllık net asgari ücretle sadece 10 Cumhuriyet altını alınabilmektedir.’