11/11/2020 tarihinde AK Parti Grup Toplantısında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ekonomi ile birlikte hukuktan da söz ederek, “Önümüzdeki aylarda hukuk devleti ilkesini güçlendirme, öngörülebilir, kolay erişilebilen, hızlı ve etkin işleyen yargı sistemi konusunda yeni adımlar atacağız… ”(1) biçimindeki konuşmasından iki gün sonra Adalet Bakanı Abdülhamit Gül, Ceza İşleri Genel Müdürlüğünce düzenlenen ‘Ceza Hukukunda Alternatif Çözüm Yolları Sempozyumu’nun açılışında, “Hukuk devleti niteliğinin ayrılmaz parçası yargısının ‘bağımsız ve tarafsız’ olmasıdır. … Bırakın adalet yerini bulsun, isterse kıyamet kopsun, bizim yargıçlardan, yargı mensuplarından beklediğimiz budur. Yargı konjonktüre, … birilerinin dediğine bakmaz. Yargı dosyaya, vicdanına, hukuka, Anayasa’ya bakar. … Yargı mensuplarının yanında HSK vardır, bu millet vardır. … Aslolan tutuksuz yargılamadır. Tutukluluk istisnadır. … Anayasa Mahkemesi kararına uyulmayan bir yerde hukuk güvenliğinden bahsedilemez. …” diye konuşmuş; bir gazetecinin sorusu üzerine de, “Aslolan bu konuda, yani güncel meselelerden uzak bir şekilde hukukun, adaletin tesisi. Bu hususlarla alakalı HSK’nin ilke kararları var. Terfide bunlar dikkate alınıyor.” demiş; konuşmasında ekonomiden de söz ederek hukuk güvenliğini daha da güçlendiren uygulamaları hep birlikte sağlayacaklarını, reformların sürekli ve dinamik olduğunu, her zaman yapılması gerektiğini, 2023’e kadar daha güvenilir bir hukuk sistemi için çalışmalarına devam ettiklerini söylemiş(2); Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, daha sonraki konuşmalarında da, ekonomi ve hukukta yeni bir reform dönemi(3) ve seferberlik(4) başlattıklarını belirtmiştir.
Devamlı duyduğumuz bu sözler, Ülkemizde olması ve yapılması gerekenlerdir.
Bu sözlerden anlaşılan da, siyasi iktidarın bitmeyen açılım ve yargı paketlerinin süreceğidir!!!
Şüphesiz ki Ülkemiz, kısa vadede olmasa da, inancımıza göre pek de uzak olmayan bir gelecekte bu noktaya mutlaka ulaşacaktır. Bu hedef, 3. Selim döneminden bu yana belirlediğimiz, Cumhuriyet döneminde Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün gösterdiği çağdaş medeniyet yoludur ki, derelerin tersine akıtılamayacağı gibi tüm engellemelere karşın bu hedefe varılacaktır. Çağdaş medeniyete ulaşma kriterlerinden biri ve en önemlisi hukuk devletidir.
Kısa vadede beklentimizi soracak olursanız, bugüne kadar yapılanlara bakılınca bundan sonra hukuk devleti, üstünlüğü ve güvencesi için yapılacaklardan fazla umudumuzun olmadığıdır.
Ülkemizde olduğu üzere, siyasi iktidarın yargıyı bir sopa gibi kullandığı toplumlarda, hukuk devletini gerçekleştirmek ve yaşanılır kılmak çok zordur.
Burada üzerinde duracağımız konu, Adalet Bakanı Abdülhamit Gül’ün sözünü ettiği, hâkim ve savcıların terfilerinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi kararlarının dikkate alınmasına ilişkin HSK’nin ilke kararlarıdır.
Hâkim ve Savcıların Derece Yükselmelerine İlişkin İlke Kararı’nın 6 ve Birinci Sınıfa Ayrılan ve Birinci Sınıf Olan Hâkim ve Savcıların Çalışmalarının Değerlendirilmesi Esaslarına İlişkin İlke Kararı’nın 7 nci maddelerine 2020 yılında eklenen (j) bentlerine göre, “Yargı bağımsızlığı ve hâkimlik teminat ilkeleri temelinde; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesince yapılan incelemelerde ihlal kararına sebebiyet verip vermedikleri, neden oldukları ihlalin niteliği ve ağırlığı ile ilgililerin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Anayasa ile teminat altına alınan hakların konusundaki gayretleri” göz önünde bulundurulacaktır (dikkate alınacaktır)(5).
Basına yansıyan bilgilere göre de HSK, uzun süredir tutuklu olan Osman Kavala’nın tutuklanmasına yönelik karar ve ilgili belgeleri İstanbul Adalet Komisyonu Başkanlığından istemiş bulunmaktadır.
Bunlar yeterli midir? Atalarımız boşuna, ‘‘Ayinesi iştir kişinin, lafa bakılmaz.” dememişler. Bekleyip göreceğiz. Umutlu musunuz derseniz, peşinen söyleyeyim, hiç de umutlu değilim. Gazi Mustafa Kemal Atatürk, “İdare-i maslahatçılar esaslı inkılap yapamaz.” diyor. Hukuk devleti konusunda geçmişteki karneleri son derece bozuk olan HSK’nin, fazla bir şey yapacağını hiç sanmıyorum. Siyasi iktidarın beğenmediği kararlar olduğunda, ilgili hâkim ve savcıların yetki ya da görev yerlerini hemen değiştiren HSK, Kadri Enis Berberoğlu ile ilgili Anayasa Mahkemesi kararını uygulamayan hâkimler hakkında herhangi bir işlem yaptı mı? Yapmadığını biliyoruz.
Peki HSK, niye boyuna konuşuyor, hamaset yapıyor da icraat yap(a)mıyor? Yapmak istedikleri algı yaratarak zevahiri kurtarmak. Çünkü bizim gibi hukukun gelişmediği; yargının iktidarın vesayeti altında olduğu ve kullanıldığı ülkelerde, hukuk değil, siyaset ön plandadır. Anayasamızın 103 üncü maddesine göre Anayasa’ya uyacağına dair bağlılık andı içen Cumhurbaşkanı Erdoğan, 138 inci maddeyi de görmezlikten gelerek, Anayasa Mahkemesinin gazeteciler Can Dündar ve Erdem Gül’le ilgili tahliye kararına karşı, “Anayasa Mahkemesinin kararına uymuyorum, saygı da duymuyorum” diyebiliyorsa(6), bizim hukuk devletine ulaşmamız için daha çok yol katetmemiz gerekir.
* * *
Makedonyalı Büyük İskender ve hocası Aristoteles’e atfedilen bir anekdot vardır. Buna göre Büyük İskender bir gün, “Hocam, adalet mi cesaret mi daha önemlidir?” diye sorar. Hocası Aristoteles, “Adalet olduğu zaman cesarete gerek kalmaz.” cevabını verir.
Hukukun etkin ve egemen olmadığı ülkelerde, adalet için yapılan çıkışlar cesaret gerektirir ki; geçmişte HSYK Üyesi iken Ergenekon, Balyoz, Askeri Casusluk, Kozmik Oda, İlhan Cihaner, Deniz Feneri vb. kumpas soruşturma ve davalar ile hazırlanan kararnameler ve 12 Eylül 2010 tarihinde halk oylamasından geçirilip HSYK’nin yapısını değiştirmek suretiyle yargıyı FETÖ’cülere teslim eden Anayasa değişikliliklerine karşı çıkması nedeniyle siyasi iktidarın hışmına uğrayan ve bedel ödeyen birisi olarak bunu da herkesten beklemenin boşuna olduğunu en iyi bilenlerden birisiyim.
Hukuku ve adaleti tesis etme konusunda Adalet Bakanına büyük görevler düşmektedir. Kulakları çınlasın Eski Adalet Bakanlarımızdan Hasan Denizkurdu, “Adalet Bakanlığı bir numaralı bakanlıktır” der, “bizden de bunun hakkını vermemizi” isterdi. Adalet Bakanının, icracı bir bakanlığın başı olmakla birlikte HSK Başkanı olarak da büyük sorumlulukları vardır. Temennimiz, hukuk devletinin oluşturulması, yapılan yanlışlıklar yanında hukuksuzlukların da giderilmesidir.
Sorun; yargı hakkı, takdir yetkisi denilerek geçiştirilemeyecek kadar büyüktür. Anayasa Mahkemesi kararları mutlaka uygulanmalı ve uygulamayanlar hakkında da gereği derhal yapılmalıdır. Rahmetli Barış Manço, unutulmaz şarkısında, ‘İşte hendek, işte deve’ diyor. Sizi tutan mı var! Yoksa, buyurun meydan sizin…
* * *
Burada hukuk devletine değindik. Yatırım, ekonomik büyüme, refah, istikrar ve demokrasi isteniyorsa, hukuk devleti onlar için de gereklidir.
Sözün özü: Amaç hukuku siyasallaştırmak değil, siyaseti hukukileştirmek olmalı ve bunda da daha fazla geç kalınmamalıdır.
1) https://www.haberler.com/erdogan-ak-parti-tbmm-grup-toplantisi-nda-konustu-13729166-haberi/
2) https://www.aa.com.tr/tr/politika/adalet-bakani-gul-yargi-dosyaya-vicdanina-hukuka-anayasaya-bakar/2041020
3) https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/erdogan-ekonomide-ve-hukukta-yeni-bir-reform-donemi-baslatiyoruz/2042717
4) https//www.aa.com.tr/tr/turkiye/cumhurbaskani-erdogan-ekonomi-hukuk-ve-demokraside-yepyeni-bir-seferberlik-baslatiyoruz/2043640
5) https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/Dosyalar/b897b5ad-8091-408a-9bea-f327a4f46b9e.pdf
https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/Dosyalar/b61572ba-22d0-466f-973c-f83b718749e4.pdf
6) https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/39955/anayasa-mahkemesinin-kararina-uymuyorum-saygi-da-duymuyorum.html
———-+———-
Güzel Sözler
Adaletsizliğin en büyüğü; adil olmayıp, adil gibi görünmektir. Eflatun (Platon)
Hukuk, bir gün herkese lazım olur. Anonim
En yıkıcı, en öldürücü yara; haksızlık yarasıdır. Anonim
Ne zulüm, ne merhamet; yalnızca adalet. Anonim